Mae angen dull iechyd cyhoeddus i atal eithafiaeth dreisgar
1-05-19
Mae Atal eithafiaeth dreisgar yn y DU: Dull Iechyd Cyhoeddus (Saesneg yn unig) yn annog gwasanaethau cyhoeddus i weithio gyda'i gilydd er mwyn mynd i'r afael â'r ffactorau risg ehangach ar gyfer ymwneud ag eithafiaeth dreisgar sy'n aml wedi'u cuddio y tu ôl i drafodaethau am wleidyddiaeth, hil a chrefydd.
Yn y cyhoeddiad cyntaf o'i fath yn y DU, mae Cyfadran Iechyd y Cyhoedd ac Iechyd Cyhoeddus Cymru yn amlinellu pam y mae'n rhaid i ni weithio'n galetach i ddeall materion sylfaenol sy'n hyrwyddo bod yn agored i eithafiaeth dreisgar, megis trawma mewn plentyndod, iechyd meddwl gwael, arwahanrwydd cymdeithasol, rhagfarn ac annhegwch, a mynd i'r afael â'r materion sylfaenol hyn.
Yn seiliedig ar astudiaethau o bob rhan o'r byd ac ymgynghori ag arbenigwyr ym maes iechyd cyhoeddus a chyfiawnder troseddol, mae'r adroddiad yn cydnabod y rôl bwysig y mae asiantaethau cyfiawnder troseddol yn ei chwarae o ran atal gweithgarwch y rhai sy'n cynllunio gweithredoedd terfysgol eisoes.
Fodd bynnag, mae'n nodi angen dybryd i fonitro sut y mae polisïau i fynd i'r afael â, nid yn unig eithafiaeth dreisgar, ond materion fel anghydraddoldeb, integreiddio ac iechyd a llesiant i gyd yn gallu effeithio ar gefnogaeth ar gyfer gweithgarwch treisgar mewn cymunedau gwahanol a'r gallu i wrthod y gweithgarwch hwn.
Mae canfyddiadau o'r adroddiad yn nodi amrywiaeth o ffactorau unigol a chymunedol a allai ragweld yn well y risgiau o eithafiaeth dreisgar. Mae’r rhain yn cynnwys trawma plentyndod cynnar a straen cronig, arwahanrwydd cymdeithasol a diffyg perthyn, anoddefgarwch o ran amrywiaeth ac annhegwch economaidd-gymdeithasol. Mae'r adroddiad yn nodi ei bod yn syndod cyn lleied o waith sydd wedi'i wneud i ddeall sut y mae'r ffactorau hyn wedi effeithio ar gwrs bywyd y rhai sydd eisoes yn ymwneud ag eithafiaeth dreisgar a'r hyn y mae hyn yn ei ddweud wrthym am opsiynau atal cynnar i eraill ar yr un llwybr.